Rạng sáng ngày 3/4/2025, thông tin Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức áp mức thuế đối ứng “hủy diệt” lên đến 46% đối với hàng hóa Việt Nam đã gây ra chấn động mạnh mẽ. Quyết định bất ngờ này, được đưa ra với lý do Mỹ đánh giá Việt Nam hưởng lợi từ các chính sách thương mại không công bằng và thặng dư thương mại lớn, giáng một đòn nặng nề vào nền kinh tế vốn đang phụ thuộc lớn vào thị trường Hoa Kỳ.

“Án Thuế” 46%: Nguy Cơ Hiện Hữu

Việc Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam (chiếm hơn 25% tổng kim ngạch), áp đặt mức thuế cao ngất ngưởng như vậy đồng nghĩa với việc sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam sẽ suy giảm nghiêm trọng. Giá thành sản phẩm tăng vọt sẽ khiến các đơn hàng có nguy cơ bị hủy bỏ, doanh thu doanh nghiệp sụt giảm, và buộc các nhà sản xuất phải đau đầu tìm cách cắt giảm chi phí, thậm chí tính đến chuyện chuyển hướng thị trường hoặc tăng giá bán – một lựa chọn khó khăn trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.

Theo các chuyên gia, mức thuế 46% được ví như “án tử” đối với nhiều mặt hàng chủ lực của Việt Nam như dệt may, giày dép, điện tử, đồ gỗ và nông sản. TS. Trần Toàn Thắng gọi đây là mức thuế “hủy diệt”, dự báo tác động sâu rộng đến nhiều khía cạnh của nền kinh tế. TS. Cấn Văn Lực chỉ ra 5 nhóm ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, chiếm tới 64,3% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ năm 2024, bao gồm điện tử, dệt may – da giày, gỗ và sản phẩm từ gỗ, nông – thủy – hải sản, và thép – nhôm.

Hệ lụy của chính sách thuế này không chỉ dừng lại ở xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế, mà còn lan rộng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, thị trường tài chính, gây áp lực lên giá cả, lạm phát, tỷ giá, và tạo ra nhiều biến động khó lường cho thị trường chứng khoán và tiền tệ.

“Chìa Khóa” Nào Cho Việt Nam Vượt “Bão”?

Trong bối cảnh đầy thách thức này, các chuyên gia đồng lòng cho rằng đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tăng cường đàm phán thương mại chính là “chìa khóa” then chốt để Việt Nam giảm thiểu tối đa những tác động tiêu cực.

1. Đa Dạng Hóa Thị Trường: “Không Bỏ Trứng Vào Một Giỏ”

Sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ đã bộc lộ rõ điểm yếu khi chính sách thương mại của quốc gia này thay đổi. Việt Nam cần chủ động và quyết liệt hơn trong việc mở rộng và khai thác các thị trường tiềm năng khác như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc, và các quốc gia trong khối ASEAN. Việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do đã ký kết như EVFTA và RCEP sẽ tạo ra những “cánh cửa” mới, giảm bớt sự lệ thuộc vào một thị trường duy nhất.

2. Nâng Cao Nội Lực Cạnh Tranh: “Chất Lượng Tạo Nên Sức Mạnh”

Bên cạnh việc tìm kiếm thị trường mới, việc nâng cao chất lượng sản phẩm, đổi mới công nghệ, và xây dựng thương hiệu mạnh cũng là yếu tố sống còn để hàng hóa Việt Nam có thể cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường quốc tế, bất kể rào cản thuế quan. Phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ vững mạnh sẽ giúp tăng cường tính tự chủ của nền kinh tế và giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài.

3. Đàm Phán Thương Mại: “Đối Thoại Tìm Lối Đi Chung”

Mặc dù TS. Cấn Văn Lực cho rằng vẫn còn thời gian đàm phán (dự kiến đến ngày 9/4), Việt Nam cần chuẩn bị sẵn sàng các kịch bản ứng phó với nhiều mức thuế khác nhau. Việc tăng cường đối thoại và đàm phán thương mại với Mỹ là cần thiết để tìm kiếm các giải phápWin-Win, bảo vệ lợi ích chính đáng của cả hai quốc gia.

Việc Mỹ áp thuế đối ứng 46% là một “cú sốc” không nhỏ đối với nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, trong nguy có cơ, đây cũng là động lực để Việt Nam nhìn nhận lại sự phụ thuộc, đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh nội tại, và xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ và phát triển bền vững hơn trong tương lai. Sự chủ động của Chính phủ, nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, và sự đồng lòng của toàn dân sẽ là “chìa khóa” giúp Việt Nam vượt qua giai đoạn khó khăn này và tiếp tục khẳng định vị thế trên bản đồ kinh tế thế giới.